Pear tree in Angeghakot

Beautiful clouds of Angeghakot

Երկրաշարժ Անգեղակոթում

Այսօր, օգոստոսի 11-ին, ժամը 16,10 Անգեղակոթում տեղի ունեցավ երկրաշարժ: Բարեբախտաբար երկրաշարժը այնքան ուժեղ չէր, որպեսզի ավերածությունների պատճառ դառնար: Լսվեց ուժեղ ձայն, մարդիկ իրար խառնվեցին, դուրս եկան տներից: Որոշ ժամանակ մարդկանց ինքնազգացողությունը վատացել էր. գլխապտույտ, սրտխառնեց:

Earthquake in Angeghakot

Today, on the 11th of August, at 16.10 in Angeghakot was an earthquake. It was heard a strong sound, everybody escaped from their homes. Fortunately, it couldn't destroy homes and the ancient village. 

Angeghakot Dam

The Angeghakot Dam receives the discharge of the Spandaryan powerhouse, as well as impounding water from the Vorotan River downstream of the Spandaryan Dam. The dam is a concrete gravity structure, about 33 meters high. The dam has an overflow, ungated spillways, as well as a non-ovefflow section. Attachment B contains two photographs of the dam. No information, with the exception of a plan and a profile, was available about the Angeghakot Dam. This dam is the only substantial concrete dam in Armenia; therefore, Armenia does not have a considerable amount of expertise in gravity dams. It is also unclear whether the Angeghakot Dam was reviewed for seismic stability under the more severe criteria. The Vorotan Cascade management voiced concerns that the dam may not meet the stability criteria, but no studies were offered to provide a determination. The instrumentation in a concrete dam the size of Angeghakot is typically less than that found in an embankment dam. However, seepage areas are typically monitored and there is usually a routine formal program of internal and external inspection. It is understood that in 1997 survey marks were checked by the Hydro Design Institute and no substantial movements were detected. However, no report was available for our review. The Angeghakot Dam should also be subjected to a full inspection and re-analysis, including spillway capacity and focusing on whether the dam meets stability criteria under current

earthquake criteria.

Քարահունջ – Stonehenge

 Քարահունջ-ն ընդամենը Հայաստանի ու Արցախի մի քանի բնակավայրերի անվանում է և ունի դեռևս քսաներորդ դարի սկզբին առաջադրված անթերի ստուգաբանություն: Այս մեգալիթյան հուշարձանը Քարահունջ կոչելու ոչ մի պատմական հիմք չունենք, ուստի Stonehenge-ի անվան հետ համեմատելն անիմաստ է: 1890-ականներին վկայված Ղոշուն-դաշ-ից ավելի հին ու հավաստի անվանում գիտությանը հայտնի չէ,  բայց և հստակորեն ընդգծում եմ, որ չի կարելի նման երիտասարդ ու զուտ նկարագրական անվան հիման վրա հայտարարել, թե այդ հուշարձանը թուրքական կարող է համարվել: Կասկածից դուրս է, որ Հայկական լեռնաշխարի մարդաբանական ու մշակութային միակ ժառանգները հայերն են, և հայալեզու տարրը Հայկական լեռնաշխարհում է ավելի քան 3.500 տարի, մինչդեռ թուրքերն ընդամենը մեկ հազարամյակի ընթացքում են այս տարածքում հայտնվել: Ի՞նչ առնչություն կարող են նրանք ունենալ ամենաքիչը 3-4.000 տարվա հնության մեգալիթյան հուշարձանի և, առհասարակ, Հայկական լեռնաշխարհի մշակութային ժառանգության  հետ:  Բացարձակապես ո՛չ մի: Եթե հարևան գյուղերի թուրք խաշնարածներն այն տեսել են ու անվանել  Ղոշուն-դաշ, մի՞թե դրանով այն դարձավ  թուրքական: Տեսականորեն հնարավոր է, որ հայերը կառուցած լինեն այդ հուշարձանը կամ այն որևէ կերպ առնչվի հայոց մշակույթի հետ (թեև պետք է հասկանալ, որ առայժմ համապատասխան ոչ մի փաստ չունենք նման բան պնդելու համար), սակայն թուրքական մասնակցությունը պարզապես Բ Ա Ց Ա Ռ Վ ՈՒ Մ է: Նույն կերպ՝  Göbekli-Tepe-ն իր այս թուրքական անվամբ կոչելով թուրքական չի դառնում, ինչպես որ թուրքական չեն դառնում Boğazköy թուրքական բնակավայրի անվամբ հայտնի խեթական հնավայրն ու այնտեղ գտնված սեպագիր թանկարժեք ժառանգությունը:

 Զորաց-քարեր-ն էլ արժեք չունի, քանի որ այն սոսկ Ղոշուն-դաշ-ի թարգմանությունն է: Եթե հավաստի է այն տեղեկությունը, թե շրջակա  հայ բնակիչները հուշարձանը կոչում են Ցից-քարեր, ապա գուցե կարելի է հենց այդպես էլ անվանել: Ճիշտ է, Ղոշուն-դաշ-ն ավելի հնում է վկայված.  այդուհանդերձ՝  երկուսն էլ զուտ պարզունակ նկարագրական ժողովրդական անվանումներ են, ու դրանցից ոչ մեկն էլ չի կարող հին ու  «օրիգինալ» համարվել. ուստի, եթե ստիպված ենք պայմանականորեն մի բան ընտրելու, ապա ինչու՞ ընտրենք թուրքականը՝ սոսկ այն հիմունքով, որ այն վկայված է 1890-ականներից, իսկ  Ցից-քարերը՝ ավելի ուշ:

Այն իսկապես ուշագրավ հուշարձան է և դեռ սպասում է իր անկանխակալ հետազոտողներին: 

2008  թվականի ամռանը,  երբ ես Հայագիտական արշավային դասընթացներիս նախապատրաստական աշխատանքներով էի զբաղված, ձեռքս ընկավ մի գունավոր հայերեն-անգլերեն ատլաս՝ Գ. Բեգլարյան,  «Ատլաս Հայաստանի և հարակից երկրների», Երևան, «Նոյյան Տապան», 2007: Դեռ այդ տարիներին Քարահունջ – Stonehenge  առնչակցությունը բավականաչափ տարածված էր Հայաստանում:  Այդ մասին վստահորեն խոսում էին փողոցում,  հեռուստատեսային հաղորդումներում, համացանցում:  ՈՒստի, ատլասը տեսնելով,  առաջին հերթին մտքովս անցավ ստուգել,  թե այնտեղ ինչպես է ներկայացված այդ մեգալիթյան հուշարձանը: Գտա հետևյալը.

«Զորաց Քարեր» կամ «Քարահունջ»՝ հնագույն աստղադիտարան (Ք.Ա. VII  հզրմ.).  «Zorats Karer» or «Karahunj» (Stonehanj) – Ancient observatory (VII mln B.C.). Ինձ զարմացրեց ոչ այնքան Stonehenge-ի գրության նման ձևը՝ Stonehanj, որքան այն, որ այս հուշարձանի կեղծ՝ Քարահունջ անունը և դրա համադրումը Stonehenge-ի հետ արդեն սկսել են արտացոլվել տեղեկատու գրականության մեջ:

Քարահունջ-ի «տեսության» քննադատությամբ վերջերս հեռուստատեսությամբ հանդես են եկել Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի տնօրենը՝ հայտնի հնագետ Պավել Ավետիսյանը,  և հայ ժողովրդի պատմության ու դիցաբանության լավագույն մասնագետներից մեկը՝ Արմեն Պետրոսյանը: Ավելի վաղ նույն գիտնականները, ինչպես նաև հնագետ Ռուբեն Բադալյանը, հարցազրույց են տվել «Голос Армении» թերթում (2004, 142, դեկտ. 23, Арис Казинян),  որտեղ Արմեն Պետրոսյանը ցույց է տվել,  որ Քարահունջ գյուղանունը կապ չունի քննվող մեգալիթյան հուշարձանի հետ,  և մատնանշել է այդ տեղանվան գիտական ստուգաբանությունը`  ըստ Մարգարյանի (1988. 129).  քար +  ունջ «տակ»:  Ավելացնեմ,  որ այդ ստուգաբանությունը առաջադրվել է դեռևս քսաներորդ դարի սկզբում Հ.  Հյուբշմանի կողմից (1904),  արտացոլվել է հանրահայտ «Տեղանունների բառարանում» (ՀայՏեղԲառ 5, 2001. 315a, 334c)  և հանգամանորեն քննվել է տողերիս հեղինակի կողմից (Martirosyan 2010. 640, 814-815, 815182):

Գորիսեցի լեզվաբան Մհեր Քումունցի  Սյունիքի մի քանի տեղանունների ստուգաբանությանը նվիրված իր անտիպ հոդվածում,  Հյուբշմանից ու մյուսներից անկախ, ներկայացնում է Քարահունջ տեղանվան այդ նույն ճիշտ ստուգաբանությունը:  Քարահունջի «տեսությունը», որ սկիզբ է առել Էլմա Պարսամյանի և Պարիս Հերունու հետազոտություններով, նոր թափ առավ Վաչագան Վահրադյանի ելույթներից ու CNN-ի հայտնի հաղորդումից հետո (տես §§ 2-4): Քանի որ այս «տեսությունը» սպառնում է ընդլայնվել ու իր մեջ ներառել նորանոր տարրեր (Պորտասար ևն, տես § 4.3), և քանի որ այս «տեսության» մեջ վճռորոշ դեր է խաղում Քարահունջ – Stonehenge լեզվական առնչակցությունը, իսկ այս հայկական տեղանվան հարյուրամյա գիտական ստուգաբանությունը շարունակում է մնալ ստվերում, ապա լեզվաբանական միջամտության անհրաժեշտությունը դարձել է ակնհայտ: 

Հրաչ Մարտիրոսյանի հոդվածը համառոտ

Պատմական ակնարկ

  Անգեղակոթի հյուսիսային մասում է գտնվում “Խաչքարեր” կոչվող գերեզմանատունը, որտեղ պահպանվում են բազմաթիվ խաչքարեր:  Գյուղի գերեզմանատներից մեկը 5-րդ դարի հնություն ունի: Այստեղ կան նեոլիթի, բրոնզե դարի դոլմեններ, մատուռներ, ձիթհան (17-րդ դար), դամբարաններ, որոնք Աքեմենյան դարաշրջանի են կամ ավելի վաղ` Արտաշեսյանների, Սուրբ Ասվածածին եկեղեցին (12-րդ դ.), որի պատերին պահպանվում են բազմաթիվ արձանագրություններ, Սուրբ Ստեփանոս (ըստ վարպետի թողած արձանագրության` կառուցվել է 1157թ.) կամ Պստիկ եկեղեցին, Սուրբ Հազարափրկիչը` գյուղից հարավ-արևմուտք` Նախիջևան տանող ճանապարհի վրա: Սուրբ Վարդան կիսաժայռափոր կիսաավերված եկեղեցին և վաղ քրիստոնեական շրջանի 10-ից ավելի եկեղեցիների, մատուռների, սրբավայրերի, 14 ջրաղացների, 3 ձիթհանների հետքերը դեռ կանգուն են:

     Անգեղակոթի “Խաչքարերի այգին” պատկանում է միջնադարին: Այն արտացոլում է 13-15-րդ դարերի հայ մշակույթը: Խաչքարերը կանգնեցվել են որպես հուշարձան` ի պատիվ ռազմական հաղթանակների, կարևոր պատմական դեպքերը հավերժացնելու և որպես տապանաքար:

   Գյուղի հուշաքանդակների վրա հանդիպում ենք որսի պատկերների. որսորդը ձիու վրա` աջ ձեռքում բռնած է սոխակ, իսկ ձախում` գավաթ: Հենց նույն վայրում էլ պատկերված է եղջերու, ձի և տարբեր թռչուններ, որոնք գտնվում են շարժման մեջ:

   Գոդեձորում` գյուղի տարածքում, հայտնաբերվել է հին բնակավայր, որը պատկանում է էնեոլիթի դարաշրջանին, իսկ ավելի ստույգ, մ.թ.ա. 5-րդ հազարամյակի առաջին կեսից մինչև 4-րդ հազարամյակի առաջին կեսը: Գիտնականների կարծիքով` բնակավայրը զբաղեցրել է 15 հա տարածություն:  

   Մորուս Հասրաթյանն ապացուցում է, որ Վարդան Մամիկոնյանի սրբավայրում է թաղված հայ մեծ զորավար սպարապետ Վարդան Մամիկոնյանի դին, որը Ավարայրի ճակատամարտից Սյունիք են բերել նահանջող զորքերը:

   «…Վարդանի դին, ըստ երևույթին, ամփոփվել է այդ սրբավայրի հարավային պատի տակ…»: Վարդան Մամիկոնյանի հիշատակին կառուցված է եղել մոտ 8 մետր բարձրություն ունեցող հուշարձան: Կասկածից վեր է, որ Անգեղակոթի Սուրբ Վարդան կոչվող սրբավայրը հիմնվել է Մարզպանական Հայաստանի ժամանակ` նախկին հեթանոսական սրբավայրի և այնտեղից բխող սուրբ ջրի և կիկլոպյան ամրոցի հարևանությամբ:

  Անգեղակոթի մասին տվյալներ կան դեռևս մեր թվարկությունից առաջ հույն աշխարհագրագետ-պատմագիր Ստրաբոնի, հայ պատմիչներ Փավստոս Բուզանդի, Մովսես Խորենացու, պատմաբաններ Ս. Օրբելյանի, Ղ. Ալիշանի, Մ. Չամչյանցի, Ե. Լալայանի և ուրիշների մոտ:

   Պատմական աղբյուրներում հանդիպում ենք Անգեղատուն, Անգեղ-Բերդաքաղաք, Տորք-Անգեղ, Անգեղ-Տորք, Անգեղաձոր և այլ անուններով: Այդ անունով եղել են գավառ և նախարարություն Մեծ Հայքի Աղձնիք նահանգում, այժմյան Թուրքիայի Դիարբեքիր վիլայեթի Ակլ կամ Էգիլ գավառի տեղում: Կենտրոնը Անգղ բերդաքաղաքն է եղել, որի ավերակները գտնվում են Դիարբեքիրից հյուսիս, Տիգրիս գետի վերին հոսանքի աջ ափին:

 Ենթադրվում է, որ "անգեղ" անունը ծագել է նույնանուն աստվածությունից (հին կտակարանում թարգմանիչը շումերհեթիթյան ռազմի Ներգալ աստծո անունը հայերենում փոխել է Անգեղի): Անգեղ անունով տեղանուններ են եղել Հայաստանի Ծաղկոտն գավառում, Սյունիքի նահանգում (Անգեղի, Անգեղակոթ, Անգեղ ձոր), Վանա լճի ափին , Արտամետի մոտ: Ըստ Փավստոս Բուզանդի, Անգեղ ամրոցը եղել է հայ Արշակունի թագավորների գանձարանը և նրանց աճյունների հանգստարանը:

    Սակայն անգեղ-անգել բառը հրեշտակի իմաստով հայերենում վաղուց գործածել են, իսկ կոթը` կոթող, կառույց իմաստն ունի: Հետևաբար Անգեղակոթ նշանակում է հրեշտակի պատվին կամ հրեշտակի կողմից կառուցված կամ ուղղակի հրեշտակի կառույց:

    Անգեղակոթը ունեցել է գրչության օջախ: Այստեղ ընդօրինակված ձեռագրերից մեզ են հասել երեքը` երկու ավետարան և Գրիգոր Նարեկացու «Մատյան ողբեգության» պոեմը, որն ընդօրինակել է Գրիչ Մաթեոսը 1431 թվականին: 1422 թվականի ընդօրինակված ավետարանի գրիչն է Առաքել Սյունեցին, երկրորդինը` (1428 թ.) Մովսես Անգեղակոթցին: 1422թ. Առաքել Սյունեցին (1355-1425), ժամանակի նշանավոր բանաստեղծը, գիտնական-մանկավարժը, գրիչն ու ծաղկողը և կրոնական գործիչը, Անգեղակոթում ընդօրինակում է մի ավետարան, որի հիշատակարանում գրում է. «…Կատարեցաւ սուրբ եւ աստուծախաւս աւետարանս ձեռամբ տէր Առաքելոյ Սիւնեաց, յանապատիս Անգեղակութոյ, ի թվիս Հայոց ՊՀԱ…» (Մատենադարան, ձեռ. 3713):

     1428թ. Մովսես Անգեղակոթցի գրիչը ընդօրինակում է մի ավետարան, որի հիշատակարանում գրում է. «Գրեցաւ աստուծահոս քառաբուղխ ջուրս, աստուծախաւս հրամանս, ի թվականութեանս ՊՀԷ, ի հռչակաւորս գեղս Անգեղակոթ, ընդ հովանեաւ սուրբ Աստվածածնիս, ի ղանութիւն Սքանդար Միրզին, եւ յիշխանութիւնն Բեշկենին, եւ տանըտիրութիւն Շապանին» (Մատենադարան, ձեռ. 6401):

    Սա նշանակում է նաև, որ Սմբատի որդի Բեշքենը դեռևս պահպանում էր իր իշխանական դիրքը, իսկ ավետարանն էլ գրվել է Շապանի պատվերով, որը այդ հռչակավոր գյուղի տանուտերն էր:

    1431թ. Մաթևոս երեց գրիչը (հավանաբար Անգեղակոթցի) ընդօրինակում է Գրիգոր նարեկացու «Մատյան ողբերգության» պոեմը, որի հիշատակարանում գրում է. «…Արդ, գրեցաւ Նարեկա սուրբ վարժապետի աղաւթից կտակս այս ի թվականութեանս Հայոց ՊՁ, ի գեաւքաղաքս, որ Անգեղակոյտ յորջորջի…» (Մատենադարան, ձեռ. 7986):

   1459թ. գրիչ Գրիգոր Անգեղակոթցին տարագրության մեջ (Կիկեթում) արտագրած մի ավետարանի հիշատակարանում պատմում է Լենկ-Թեմուրի ավերիչ տարիներին իր ընտանիքին հասած ողբերգության մասին, որից ոչ ոք չէր մնացել: Պատմությունն ավարտում է այսպես. «Եւ ետ նոցա չար Ջահաշեն դիմեց ի վերա երկրին եւ զբազումս գերեց եւ կոտորեց, եւ զմայրն իմ իբրեւ զԱկովբիկ հատեցին զբ (2) ձեռն, եւ զգլուխն ի արիւն թաւլեցուցին, ի տաւնինսրբոյն Գէորգայ զհատեալ մարմին ի գերեզման թաղեցի…» (Մատենադարան, ձեռ. 7986):

     15-րդ դարի կեսերին Սյունիքում մեծ համբավ ուներ նաև Տաթևի վանահայր Շմավոն վարդապետ Անգեղակոթցին: Նա  հավաքում էր այս ու այն կողմ ցրված մատյանները:

    Սեֆյան Իրանի տիրապետության (17-19-րդ դդ.) շրջանում Անգեղակոթը եղել է գավառի մելիքության կենտրոնը, որի հիմնադիրն էր Մելիք Սաֆրազը: Գյուղում հայտնի էին նաև Մելիք Թանգյանները (նրանք հաճախ նստում էին նաև Բռնակոթում) և Մելիք Շահնազարյանները: Պատմաբան, հնագետ, ազգագրագետ Մորուս Հասրաթյանի խոսքերով ասած` «Մելիք Շահնազարը գլխավոր դեմք է եղել և եկել է տիրացել նաև Բռնակոթին…»: Դա է վկայում Բռնակոթում Մելիք Թանգյանների կառուցած եկեղեցու գավթի մուտքի քարի վրայի արձանագրությունը:

    Հին Անգեղակոթը ընկած էր Որոտանի ձախափնյա արևահայաց ձորալանջին: Պատմական բազմաթիվ վավերագրերում Անգեղակոթը համարվում է գյուղաքաղաք, որը Սյունիքում ճանաչված էր իր հռչակով, հիասքանչ դիրքով ու  տեսքով:

   Անգեղակոթի վերէլքի սկզբնավորումը հավանաբար պետք է կապել 5-րդ դարի հետ, երբ սկսեց զարգանալ Շաղատը` Սյունիքի քաղաքական ու կրոնական կենտրոնը, մեծ ազդեցություն ունենալով նաև հարևան Անգեղակոթի վրա: Մարզպանական Հայաստանի ժամանակաշրջանում Անգեղակոթում տեղի ունեցան խոշոր իրադարձություններ: Նախ Վասակ Սյունին հիմնվեց Անգեղակոթում, Վարդան Մամիկոնյանի դին Ավարայրից բերվեց Անգեղակոթում թաղելու և հուշարձան կանգնեցվեց և, վերջապես, մարզպանի մահիս հետո նրա պատվին կոթող կառուցվեց:

      Հետագա տարիներին, երբ Շաղատը կորցնում է իր ազդեցությունը (Սյունիքի (Բաղքի) թագավորության ստեղծման և նրա վարչական կենտրոնը Կապան տեղաոխվելու հետևանքով), Անգեղակոթը շարունակում է պահպանել իր ազդեցությունը` շնորհիվ իշխանական տների հզորության ու բնակչության ստվարության, և դառնում է Սյունիքի այդ տարածքի փաստական կենտրոնը: Անգեղակոթը հատկապես բարգավաճում ապրեց Օրբելյանների օրոք: Հետագա տարիներին Անգեղակոթը Սյունիքի բազմաթիվ նշանավոր բնակավայրերի հետ ենթարկվում է Լենկ-Թեմուրի և այլ հարձակումների:

      Միջին դարերում մնալով որպես Սիսիանի փաստական հոգևոր ու վարչական կենտրոն, Անգեղակոթը պարսկական տիրապետության տարիներին դառնում է մելիքանիստ գյուղ: Եվ քանի որ Անգեղակոթի մելիքությունը 17-րդ դարավերջին Սյունիքում տնտեսական ու քաղաքական ամենակարևոր դերն էր կատարում ` լինելով Արցախ-Սյունիք-Նախիջևան-Թավրիզ առանցքի կենտրոնում, ուստի հենց  Անգեղակոթում էլ, մեծ հեղինակություն վայելող Մելիք-Սաֆրազի ոստանում, 1699թ. հավաքվեցին Արցախի և Սյունիքի 11 մելիքները և Իսրայել Օրու մասնակցությամ հրավիրված գաղտնի ժողովում որոշեցին Օրուն և Մինաս վարդապետին ուղարկել Եվրոպա և Ռուսաստան` Հայաստանը պարսից բռնությունից ազատելու բանակցություններ վարելու համար:

   «Սյունյաց երկրի Սիսիան գավառը արևմուտքից արևելք կտրող Որոտնա գետի վրա է, որ գտնվում է Անգեղակոթ գյուղը:- Գրում է Լեոն.- Գետը, անցնելով գյուղի առջևից, մի շատ սիրուն տեսարան է բաց անում: Այսօր նա մի աննշան ու աղքատ գյուղ է, բայց 17-րդ դարի վերջին, իբրև հզոր և անվանի Մելիք-Սաֆրազի ոստան, մի ամբողջ ավան էր և մի րոպե դարձավ քաղաքական շատ կարևոր կենտրոն» (Երկեր, հ.3, էջ 41):

    Անգեղակոթի անկումը սկսվում է 1750-ական թվականներից հետո, իսկ նրա վերջնականապես դատարկումը հավանաբար կապված է պարսից Աղա-Մահմեդ խանի երկրորդ արշավանքի (1797թ.) հետ:

    Տաթևի եպիսկոպոսարանի մատյանում գրված է վերոհիշյալ գործերի վերաբերյալ  Հովակիմ արքեպիսկոպոս Սյունեցու, որը ծնվել է Անգեղակոթում, առաքելության մասին պահպանված վավերագիրը. «Աղա-Մահմեդ խանը մտավ այս երկիրը, հրդեհեց, այնտեղի ամբողջայս երկիրը, հրդեհեց, այնտեղի ամբողջ բնակչությունը և բազմաթիվ մարդիկ ցիրուցան եղան, այստեղ ու այնտեղ պանդուխտ դարձան: Վանքից հեռացավ և Հովակիմ եպիսկոպոսը, գնաց Էջմիածին, այնտեղ մնաց 19 տարի և հետո մեռավ» (Մատենադարան, ձեռ. 6271):

     1828-30թթ. պարսկահայ գաղթի շնորհիվ Անգեղակոթ եկան Թավրիզի մահալի Ղարաքյավշան գյուղի 200-ից ավելի բնակիչներ և սկիզբ դրեցին Նոր Անգեղակոթին: Խոյեցիք, սալմաստեցիք, քերմանլութցի, ղարաքեվշանցիք, ուզումշեցիք և այլ բնակավայրերից թվով 867 ընտանիք, մոտ 7000 մարդ բնակություն հաստատեց Սիսիանի շրջանի Անգեղակոթ, Շաղաթ, Մազրա, Ալլու (Սարվարդ), Ուզ, Թազա և այլ գյուղերում: Ղարաքեվշանցիք, թվով 179 ընտանիք, 1631 մարդ (885 տղամարդ, 746 կին) դարձան Անգեղակոթի նոր բնակիչ: Դրանց թվում կային նաև շատ հայրենադարձ անգեղակոթցիներ: Անգեղակոթի նոր բնակիչ դարձան Քերմանլուեցիք` 5 ընտանիք: Եղբայրներ Ղազարը (Կալանդարը), Մկրտիչը, Բաղիկը, Զաքարեն, Դինիմը Անգեղակոթի հին Բնակիչ էին:

   1970-ականներին Ղազարի ղեկավարությամբ կազմակերպվում է ջրատարի շինարարությունը Քարի չնգլ կոչվող վայրից (այսինքն` քարերի կույտ) դեպի Անգեղակոթ: Այժմյան Սպանդարյան ջրատարը կառուցված է Ղազարի պլանի  հիման վրա: