Հին աշխարհի երևույթներից մեկը կլիներ ավան-Անգեղակոթը, եթե այն մնար իր պատմական տեղում ու գոյատևեր իսկական անգեղակոթցիներով: Սակայն այսօր` մեր օրերում ինչը և ինչպես կարելի է ներկայացնել Անգեղակոթը և ժամանակակից անգեղակոթցուն այնքան էլ հեշտ չէ:
Պատմական Անգեղակոթը իր նիստ ու կացով, իր մեծատուն մելիքներով, և որպես ավան-Անգեղակոթ մնաց 1810 թվականի ետևում, և նույն թվականից մինչև 1828 թվականը` այսինքն 18 տարի այնտեղ դարձել է ամայի և միայն քամին էր սուրում, կարծես ողբալով ավան-Անգեղակոթի կործանումը: Մեզ մնում է միայն խոսել այսօրվա Անգեղակոթի մասին, որի բնակիչները ներգաղթել են Պարսկաստանի Կարաքյովշան բնակավայրից, որոնք թվով 200 ընտանիք եկան և տեղավորվեցին այժմյան Անգեղակոթում, որը մի քարքարոտ հողազուրկ և ջրազուրկ վայր էր: Դա պատահեց 1828 թվականին, և պատմական Անգեղակոթը իր հուշարձան-կոթողներով, իր եկեղեցիներով, վերջապես իր հուշահամալիրներով, մնաց ստեղծվող գյուղից դուրս, և ժամանակը նրա վրա շերտեր կազմեց: Ուստի պատմական Անգեղակոթը կմնա որպես պատմություն պեղողների և հնագետների համար, իհարկե, եթե հասցնի, քանի որ 1928 թվականից որակը փոխած անգեղակոթցին, պատմական արժեքը չհասկանալով, այն բազմաթիվ հուշարձան-կոթողները վերածում է քարհանքների, որից անտարբերորեն քար քամում, իսկ քարից էլ փող... Ու պետական մարմիններն էլ ինչ, իհարկե այս ամենի վրա աչք են փակում, քանի որ հուշարձաններից ինչ օգուտ, իսկ քարհանքը ահռելի հարկեր է բերում նրանց, նրանք էլ որպես "մարդ" հասկանում են ու իրար մեջ պայմանավորվելով ապրում: Հա, այս ամենի հետ մի քիչ կապ ունեցող մի ցավալի պատմություն էլ. պատկերացնում եք Հայաստանի ներսում գտնվող արժեքները բուլդոզերով խոշտանգվում են ու վերացվում, իսկ հնագետները, այսինքն հուշարձանի և մշակույթի պաշտպանները "անձնազոհ" պայքար են մղում Նախիջևանի խաչքարերի վերացման, Ջավախքի եկեղեցիների: "Այո', ճշմարիտ է, սա վանդալիզմ է , բայց, պարոնա'յք ում ենք խաբում, եթե ոչ ինքներս մեզ, բա մեր հայրենակից վանդալների մասին ով պետք է խոսի, չէ որ պատմական Անգեղակոթը իրենից մի հուշահամալիր էր ներկայացնում մինչ այդ չարաբաստիկ քարհանքների գործելը:
Փ. Յան
No comments:
Post a Comment